Ο φιλελευθερισμός και η ηθική είναι
δυο έννοιες αντίθετες, ηθικές επιταγές, αναστολές και διλήμματα το μόνο που
κάνουν είναι να καθυστερούν την γρήγορη λήψη και υλοποίηση αναγκαίων (για ποιους;) δραστικών αποφάσεων και μέτρων1.
Το νομοσχέδιο εχθές έπρεπε να περάσει και
πέρασε. Η μέρα που ξημέρωσε σήμερα σήμανε την αλλαγή, γυρίσαμε σελίδα και
μάλλον αποχαιρετήσαμε τη μορφή του παραδοσιακού Ελληνικού Φαρμακείο όπως την
ξέραμε έως και χθες. Το μήνυμα που απορρέει από την χθεσινή συνέλευση;
Το
φαρμακείο εφεξής είναι μόνον εμπορική επιχείρηση.
Το Ευρωπαϊκό δικαστήριο έκρινε ότι το φάρμακο
πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κοινωνικό αγαθό: «…το Δικαστήριο υπογραμμίζει
τον όλως ιδιάζοντα χαρακτήρα των φαρμάκων, στο μέτρο που οι θεραπευτικές
ιδιότητες αυτών τα διαφοροποιούν
ουσιαστικά από τα λοιπά προϊόντα (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της
21ης Μαρτίου 1991, C‑369/88,
Delattre, Συλλογή 1991, σ. I‑1487, σκέψη 54).
Οι θεραπευτικές αυτές ιδιότητες έχουν ως αποτέλεσμα ότι, σε περίπτωση που τα
φάρμακα λαμβάνονται χωρίς λόγο ή κατά τρόπο μη σύμφωνο με τις οδηγίες,
ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη της υγείας, χωρίς ο ασθενής να είναι σε
θέση να το αντιληφθεί κατά τη χορήγηση των φαρμάκων….»2 Τα
Ελληνικά Υπουργεία Υγείας και Ανάπτυξης όμως με τη μακρόχρονη πείρα στο φάρμακο
και την φαρμακοοικονομία αποφάνθηκαν ότι κάτι τέτοιο αποτελεί αμελητέα αξία
μπροστά στην «κατανάλωση». Διότι η «κατανάλωση»
παράγει ΑΕΠ ειδικά όταν πρόκειται για προϊόντα που χτηματοδοτούνται από την
τσέπη του «καταναλωτή».
Στην σύγκρουση ανάμεσα στον στείρο
νεοφιλελευθερισμό και την πολιτική ηθική η χώρα απεφάσισε ότι είναι διατεθειμένη
να υπονομεύσει τον πιο ανεπτυγμένο χάρτη φαρμακευτικής φροντίδας παγκοσμίως
υποταγμένη στο συμφέρον εγχώριων και ξένων συμφερόντων.
Το επιχείρημα; Το άνοιγμα της αγοράς!
Πεδίο; Μα πιο άλλο θα μπορούσε να είναι εκτός από εκείνο του Σούπερ Μάρκετ. Θα
επιτρέπεται πλέον η συστέγαση φαρμακείου και Σούπερ Μάρκετ. Δύο διαφορετικές
επιχειρήσεις δυο διαφορετικές ταμειακές μας είπαν. Η διάταξη σύντομα έριξε και
τη νοητή μεσοτοιχία που όλοι είχαμε στο μυαλό και άνοιξε την πόρτα στους
πελάτες του Super Market λες και ο κάθε Carefour με κάθετη και οριζόντια χωροχρέωση κατά
εκατοστό, είναι διατεθειμένος να προσφέρει ατελώς τα τετραγωνικά του για την
προάσπιση της δημόσιας υγείας.
Δημιουργία υπεραξίας από το τίποτα. Ένα
ακόμα προϊόν, εκεί που πλήρωνες τρεις και εξήντα φαντάζει ευκαιρία να
φουσκώσεις τα έσοδα του δημοσίου κολυμπώντας στην ευκαιρία που ανοίγεται
μπροστά σου. Εκατοντάδες άτομα που συνωστίζονται στο πολυκατάστημα για
ν’αγοράσουν το «νέο φρέσκο γάλα των 100
ημερών» μηδενικής θρεπτικής αξίας, υποψήφιοι πελάτες του νέου «θαυματουργού κολλαγόνου» και της νέας
ομοιοδραστικής παρακεταμόλης που ρουφάει τον πόνο, μαγικά. Αυτό νοούν ως
ανάπτυξη στην τελική, την δημιουργία τεχνητής
ζήτησης με σκοπό τη μόχλευση των σεντς σε ευρώ και πάει λέγοντας. Παιχνίδι
συναισθημάτων, παραγωγή ενδορφινών, οδηγούν στη ζήτηση και η ζήτηση ανεβάζει
στροφές στο ΑΕΠ. Έτσι γεννιέται το χρήμα έτσι δημιουργήθηκαν και όλες οι
φούσκες που έσκασαν κάποια στιγμή.
Σε αυτήν την οικονομική διαφορετικότητα
(sic) που βιώνουμε 11.000 φαρμακεία απλωμένα απ’ άκρη σ’ άκρη στην Ελλάδα που
χρηματοδότησαν ασφαλιστικά ταμεία και Ελληνικό δημόσιο επί δεκαετίες βρίσκονται
με την πλάτη στον τοίχο και αναγκάζονται να μπουν βίαια στην αρένα της ανταγωνιστικής αγοράς.
Μπορούσαν να το κάνουν αυτό νόμιμα; Σαφώς
και μπορούσε να το κάνει το κράτος, η ελευθερία στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, επιτρέπει σε αυτά να διαμορφώσουν ελεύθερα την πολιτική στο χώρο της
υγείας.
Γιατί να γίνει όμως αυτό σήμερα; Έχει
κάποιο ουσιαστικό όφελος το κράτος και οι πολίτες του μέσα από μια τέτοια
κίνηση; Σαφώς όχι κατά την άποψή μου. Σήμερα στην Ελλάδα ο αριθμός των φαρμακείων
και η γεωγραφική κατανομή τους είναι αξιοζήλευτη σε όλην υφήλιο. Τα δύο αυτά
στοιχεία στην υπηρεσία του εκκάστοτε Υπουργού Υγείας θα έπρεπε να αποτελούσαν
το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα έναντι των εθνικών σχεδίων δράσης του
Υπουργείου3.
Η διευκόλυνση της πρόσβαση στο φάρμακο
επιστρέφει χρήμα στα δημόσια ταμεία και μάλιστα όταν αυτό το γεγονός συνδυαστεί
με συντονισμένες κινήσεις ενημερωτικού χαρακτήρα με στόχο της πρόληψη, τα
χρήματα που αποταμιεύει το κράτος είναι γεωμετρικά περισσότερα.
Δεν υπάρχει λοιπόν λόγος να επιθυμεί
κάποιος την ελαχιστοποίηση της πρόσβασης στο φάρμακο, ειδικά μάλιστα όταν τα
μέτρα που έχουν ληφθεί τα τελευταία 3 χρόνια στοχεύουν στη μείωση του κόστος τους.
Η παρατήρηση λοιπόν ότι τα 11,000
φαρμακεία είναι πολλά είναι τόσο οξύμωρη όσο και παράλογη αφού σαφώς αποτελούν
ιδιωτικές επιχειρήσεις που συνεισφέρουν στο ΑΕΠ της χώρας. Το Κράτος ΟΦΕΙΛΕΙ να
ρυθμίσει το πλαίσιο λειτουργίας τους με γνώμονα της προάσπιση της δημόσιας
υγείας και πάντα με γνώμονα την συνισταμένη της σχέσης κόστους οφέλους.
Διατηρώντας τον αριθμό και την κατανομή των φαρμακείων ως έχει δεν επιτρέπει
την καρτελοποίηση της αγοράς, διότι χιλιάδες επιχειρήσεις διαφορετικών
συμφερόντων δεν νοούνται καρτέλ στην οικονομία.
Στη σωστή διάσταση του όλου θέματος από
μία αγορά όπως αυτή των Μη αποζημειούμενων φαρμάκων που αποτελεί το 11,9% της
συνολικής αγοράς του φαρμάκου στην Ελλάδα επιχειρηματολογήθηκε και ψηφίστηκε,
ότι κρατώντας σταθερή την τιμή παραγωγού και την χονδρική τιμή διάθεσης τους,
το κράτος μπορεί να επιβάλλει έμμεση μείωση του ποσοστού κέρδους των φαρμακείων
καταργώντας τη διατίμηση. Όλα αυτά σε μια χρονική στιγμή που πολύ απλά μπορούσε
να προβεί με μια υπουργική απόφαση και να προχωρήσει σε άμεση μείωση τιμών,
οπότε η μείωση των τιμών δεν ήταν το
ζητούμενο!
Όπως είναι γνωστό η πίεση των
μετόχων των μεγάλων πολυεθνικών στα διοικητικά στελέχη τους είναι μεγάλη και
σταθερή και επιζητούν διαρκώς κέρδη από τις κεφαλαιακές τοποθετήσεις τους.
Είναι επίσης παγκοσμίως γνωστό ότι τα ασφαλιστικά συστήματα όλων των χωρών
αδυνατούν να ανταπεξέλθουν ακόμα και στα πιο προηγμένα κράτη. Η ανάγκη για
χαμηλότερο κόστος για τα ασφαλιστικά συστήματα από τη μια και μεγιστοποίηση των
κερδών από πλευράς των παραγωγών εταιριών τέμνεται στο κανάλι διανομής του
φαρμάκου που το αποτελούν φαρμακαποθήκες και φαρμακεία. Όχι τυχαία λοιπόν σε
μια αδύναμη χρονικά στιγμή και μέσα από τη χαραμάδα που άνοιξε το ΔΝΤ στην
Ελλάδα, η επίθεση του κεφαλαίου έγινε μετωπικά με τον κλάδο.
Σε μια δημοκρατική χώρα όμως
η απελευθέρωση της τιμής στον τελικό κρίκο της αλυσίδας αφήνει πολλά
ερωτηματικά για την όποια εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και εξυπηρετεί
σαφώς συμφέροντα. Διότι αλλιώς δεν θα μπορούσε να μεταφραστεί η διαφορετική
μεταχείριση των παραγωγών σε σχέση με τους φαρμακοποιούς.
Κάτι ακόμα που πρέπει να
γίνει σαφές είναι ότι στην πιο πάνω σχέση κόστους οφέλους το να ρισκάρεις το
κλείσιμο φαρμακείων για μια κατηγορία φαρμάκων που αποτελεί σήμερα το 11,9% του
κύκλου πωλήσεων φαρμάκου αποτελεί τουλάχιστον ανοησία, από τη στιγμή που το φαρμακείο πουλά και διανέμει ακόμα το
88,1% των συνολικών φαρμάκων και θα έπρεπε να αποτελεί κομμάτι της αναδιανεμητικής πολιτικής του Ασφαλιστικού ταμείου αποτελώντας το νευρωνικό
δίκτυο υπηρεσιών του προς τους πολίτες της χώρας.
Αυτό
που σαφώς επιχειρείται λοιπόν είναι η αναδιανομή του ελέγχου αυτών των σημείων
που ονομάζουμε φαρμακεία και η παρέμβαση εξυπηρετεί
συμφέροντα τρίτων. Το αποτέλεσμα της κίνησης πάντως θα πλήξει τόσο τα
φαρμακεία, την κοινωνία και τα ασφαλιστικά ταμεία.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με
τους νέους όρους του επιβεβλημένου επιχειρηματικού μοντέλου,
φαρμακείο
= Επιχείρηση =è Ασθενής= Καταναλωτής.
Η ιστορία σαφώς θα καταγράψει τόσο το χρόνο
όσο και τους ηθικούς αυτουργούς της κίνησης.
Πάνος Ζαρογουλίδης
Φαρμακοποίος, ΜΒΑ
Αντιπρόεδρος Φ.Σ. Πέλλας
Εκλέκτορας Φ.Σ. Πέλλας Στον
Π.Φ.Σ.
Βιβλιογραφία
1 (sic) www.alfavita.gr Θεολόγος
Μιχαηλίδης
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου