Οξεία μέση ωτίτιδα στα παιδιά

Μετάφραση/ Σχολιασμός: Σ Παπαβέντσης MRCPCH DCH IBCLC 2013

Η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία εξέδωσε τον Φεβρουάριο του 2013 νέες κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση της οξείας μέσης ωτίτιδας στα παιδιά. Οι οδηγίες περιορίζουν τις ενδείξεις χορήγησης αντιβιοτικών σε ωτίτιδα στα παιδιά και θα έχουν ως αποτέλεσμα μείωσης της κατάχρησης αντιβιοτικών που παρατηρείται σε ωτίτιδες στα παιδιά στις ΗΠΑ αλλά φυσικά και στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές, οι παιδίατροι

θα πρέπει να κάνουν διάγνωση οξείας μέσης ωτίτιδας μόνο εάν η τυμπανική μεμβράνη του παιδιού είναι σε μεσαίο ή σοβαρό βαθμό φουσκωμένη από υγρό στο μέσο ους ή εάν το τύμπανο έχει τρυπήσει και ρέει υγρό ή πύον έξω από το αυτί του παιδιού. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, όπου υπάρχει πρόσφατη έναρξη πόνου στο αυτί ή έντονη ερυθρότητα του τυμπάνου ή ήπια προπέτεια του τυμπάνου, η διάγνωση είναι απλή λοίμωξη του μέσου ωτός και συνιστάται αρχική απλή παρακολούθηση και αντιφλεγμονώδη.

Σύμφωνα με τις συστάσεις, οι γιατροί πρέπει να συνταγογραφούν αντιβίωση μόνο σε παιδιά άνω των 6 μηνών με σοβαρά συμπτώματα ή σημάδια στην κλινική εξέταση, όπως υψηλός παρατεινόμενος πυρετός, σοβαρός ή παρατεινόμενος πόνος στον αυτί ή λοίμωξη και στα δύο αυτιά για παιδιά κάτω των 2 ετών.

Το καλύτερο κριτήριο για την σωστή διάγνωση και θεραπεία της μέσης ωτίτιδας είναι ο βαθμός προπέτειας- φουσκώματος – της τυμπανικής μεμβράνης και όχι η ερυθρότητα – κοκκινίλα της. Η απλή παρακολούθηση για τις επόμενες 48 – 72 ώρες, με ή χωρίς την χορήγηση αντιπυρετικών όπως η παρακεταμόλη ή αντιφλεγμονωδών αναλγητικών ακόμα και για μικρά παιδιά κάτω των 2 ετών είναι η ενδεικνυόμενη επιλογή για απλές λοιμώξεις του αυτιού από τη μια πλευρά. Στις περισσότερες περιπτώσεις η λοίμωξη καθαρίζει μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα. Αν τα συμπτώματα ή σημάδια στην κλινική εξέταση μετά από τρεις μέρες δεν καλυτερεύουν ή χειροτερεύουν, τότε είναι η στιγμή για να σκεφτεί ο επαγγελματίας υγείας τα αντιβιοτικά.

Οι γονείς δεν θα πρέπει να περιμένουν να πάρει το παιδί τους αντιβίωση, κάθε φορά που αρχίζει αν πονάει το αυτί του ή έχει τα πρώτα σημάδια ωτίτιδας ή έχει κόκκινο αυτί ή έχει πυρετό.

Πόνος στο αυτό δεν σημαίνει πάντα ωτίτιδα. Συχνά είναι σύμπτωμα από την έκφυση των δοντιών, ή σε συνδυασμό με πονόλαιμο ή πονοκέφαλο ή προβλήματα στο σαγόνι. Άλλες φορές πάλι είναι απόρροια ερεθισμένων λεμφαδένων στην γωνία της γνάθου. Ακόμα και εάν ο πόνος προέρχεται από λοίμωξη του αυτιού, οι περισσότερες από αυτές οφείλονται σε ιούς, σε συνδυασμό με καταρροή και ρινίτιδα, και, εφόσον δεν συνοδεύονται από έντονα σημάδια και συμπτώματα, υποχωρούν από μόνες τους χωρίς αντιβιοτική θεραπεία.

Οι γονείς θα πρέπει να πηγαίνουν το παιδί για έλεγχο στον γιατρό κάθε φορά που εκείνο εμφανίζει σοβαρό πόνο στο αυτί, επίμονο πόνο στο αυτί που διαρκεί περισσότερο από 2 μέρες, υψηλό πυρετό πάνω από 39, επίμονο πυρετό για παραπάνω από 2 μέρες ή εκροή υγρού, αίματος ή πύου από τον ακουστικό πόρο.

Στόχος των νέων οδηγιών για τις ωτίτιδες της ΑΑΠ είναι να περιοριστεί η χρήση αντιβιοτικών στην απόλυτα αναγκαία και στην περιπτώσεις που πραγματικά θα βοηθήσει. Υπάρχει τρομερή κατάχρηση αντιβιοτικών γενικότερα και ειδικότερα για τέτοιου είδους λοιμώξεις. Τα αντιβιοτικά όταν δεν χρειάζονται κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό, αφού μπορούν να προκαλέσουν διάρροια, διαταραχή της φυσιολογικής εντερικής χλωρίδας, αντίσταση στα αντιβιοτικά και δημιουργία ανθεκτικών στελεχών μικροβίων, με αποτέλεσμα το παιδί να μένει απροστάτευτο σε σοβαρές λοιμώξεις που πραγματικά θα τα χρειαστεί.

Οι παιδίατροι στην Ελλάδα χρειάζεται να συμμορφωθούν γρήγορα με την τελευταία επιστημονική τεκμηρίωση και να σταματήσουν πρακτικές που περισσότερο βλάπτουν παρά ωφελούν τα παιδιά (χορήγηση αντιβιοτικών για κόκκινο τύμπανο σε βρέφη κάτω των 6 μηνών, χορήγηση αντιβιοτικών για απλό εμπύρετο ή για απλή ερυθρότητα της τυμπανικής μεμβράνης – η οποία συχνά προκύπτει στο κλάμα του παιδιού και μπορεί και να μην είναι καν απόρροια λοίμωξης – , χορήγηση αντιβιοτικών για απλή προπέτεια της τυμπανικής μεμβράνης, χορήγηση αντιβιοτικών για απλό πόνο στο αυτί που αν αφηνόταν θα υποχωρούσε μέσα στις επόμενες μέρες από μόνο του ή με αναλγητικά, χορήγηση ισχυρών αντιβιοτικών ως πρώτη επιλογή και όχι της αμοξυκιλλίνης, χορήγηση αντιβιοτικών για υπερβολικά μεγάλη διάρκεια – 10 με 14 μέρες και παραπάνω). Η πολυφαρμακία είναι δικιά μας ευθύνη και όχι των γονιών. Το επιχείρημα «μα ζητάνε αντιβίωση οι γονείς» δεν έχει καμία επιστημονική εγκυρότητα. Είναι ευθύνη των επαγγελματιών υγείας να διδάξουν στους γονείς πότε πρέπει και πότε δεν πρέπει να δίνουν στο παιδί τους φάρμακα.

　

Πηγή: Lieberthal A et al. The diagnosis and management of acute otitis media. Pediatrics; February 2013.