Προλάβετε την πνευμονιοκοκκική νόσο.

Μπορεί ο χειμώνας να κάνει δειλά την εμφάνισή του στην Ελλάδα και η περίοδος της εποχικής γρίπης να μην έχει ακόμα «ανοίξει», αλλά όσο πιο προληπτικά ενεργήσει κανείς τώρα, τόσο καλύτερα προστατευμένος θα είναι από επικίνδυνες επιπλοκές, όπως η πνευμονία.

Ο Γεώργιος Δημόπουλος, Πνευμονολόγος - Εντατικολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Εντατικής Θεραπείας Λοιμώξεων, μίλησε στο in.gr για την σημασία του εμβολιασμού κατά της πνευμονιοκοκκικής νόσου, η οποία προκαλεί πνευμονία.

Κύριε Δημόπουλε, ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Τι είναι η πνευμονιοκοκκική νόσος και πόσο απειλητική είναι για τη ζωή μας η πνευμονία; Όντως, η πνευμονία είναι μια απειλητική για τη ζωή λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος, και αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θανάτου σε ολόκληρο τον κόσμο. Πρόκειται για την πιο συνηθισμένη κλινική εικόνα της πνευμονιοκοκκικής νόσου μεταξύ των ενηλίκων και την κυριότερη αιτία θανάτου σε παιδιά έως 5 ετών. Η πνευμονία χαρακτηρίζεται από προσβολή των πνευμόνων από ένα βακτήριο που οδηγεί στη πλήρωση των  κυψελίδων με φλεγμονώδες υγρό ή πύον και  εκδηλώνεται κυρίως με βήχα, πυρετό με ρίγος και δυσκολία στην αναπνοή.

Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι, η πνευμονία επιβαρύνει οικονομικά την κοινωνία συνολικά, ενώ και ατομικά συνεπάγεται απώλεια ημερών εργασίας και φυσικά μακροπρόθεσμες επιπλοκές που σχετίζονται με την υγεία. Επιπλέον, μπορεί να έχει αντίκτυπο στα άτομα που φροντίζουν τους ασθενείς, γιατί χάνουν και αυτά ημέρες εργασίας και εισόδημα.

Από τι προκαλείται η πνευμονία;  Τα κυριότερα αίτια της πνευμονίας είναι τα βακτήρια και οι ιοί.Από τα βακτήρια ο Streptococcus pneumoniae, γνωστός ως πνευμονιόκοκκος είναι το συνηθέστερο αίτιο πνευμονίας. Να τονίσουμε ότι ο S. pneumoniae αποτελεί, παγκοσμίως, μείζον αίτιο νοσηρότητας και θνητότητας σε παιδιά και ενήλικες.

Άλλα βακτήρια που μπορεί να προκαλέσουν πνευμονία είναι ο Staphylococcus aureus (περιλαμβανομένου και του ανθεκτικού στη μεθικιλλίνη S. aureus [MRSA]), η Klebsiella pneumoniae, η Legionella pneumophila, το Mycoplasma pneumoniae και ο αιμόφιλος της ινφλουέντζα τύπου β (Haemophilus influenzae τύπουb, Hib).

Η πνευμονία μπορεί να οφείλεται επίσης σε ιούς (ιός της γρίπης A και B, αδενοϊός, αναπνευστικός συγκυτιακός ιός [RSV], ιοί της παραϊνφλουέντζα). Η ιογενής πνευμονία διαγιγνώσκεται δύσκολα γιατί δεν ταυτοποιείται εύκολα το αίτιο και δεν διακρίνεται εύκολα από τη βακτηριακή πνευμονία, μολονότι τα συμπτώματά με τα οποία εμφανίζεται είναι συνήθως λιγότερο έντονα. Η ιογενής πνευμονία καταλήγει συχνά σε σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια και σε σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας που οδηγεί στο θάνατο.

Μπορείτε να μας πείτε ενδεικτικά κάποια ποσοστά νοσηρότητας για να καταλάβουμε καλύτερα το μέγεθος του προβλήματος; Η πνευμονιοκοκκική πνευμονία μπορεί να προκαλέσει ήπιας έως σοβαρής μορφής πνευμονία σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, ενώ το ποσοστό θνησιμότητας κυμαίνεται από 6,4% έως πάνω από 40%. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που νοσούν και αναρρώνουν από πνευμονιοκοκκική πνευμονία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου μέσα στην επόμενη δεκαετία σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Η επίπτωση της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας οποιασδήποτε αιτιολογίας σε άτομα της τρίτης ηλικίας είναι υψηλή, με περίπου ένα εκατομμύριο κρούσματα και 350.000 έως 620.000 νοσηλείες μόνο στις ΗΠΑ. Μεταξύ των ασθενών που νοσηλεύονται με πνευμονιοκοκκική πνευμονία εμφανίζονται συχνά επιπλοκές που περιλαμβάνουν τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα, την καρδιακή ανεπάρκεια και την αναπνευστική ανεπάρκεια. Το ποσοστό θνησιμότητας στους ενήλικες κυμαίνεται  από 10% έως 20% και μπορεί να υπερβαίνει το 50% στις ομάδες υψηλού κινδύνου, παγκοσμίως.

Για να έχει τόσο αυξημένη συχνότητα, τότε η πνευμονιοκοκκική πνευμονία πρέπει να είναι μεταδοτική, σωστά; Τα άτομα που είναι φορείς ιών ή του S.pneumoniae στη ρινική κοιλότητα και στο φάρυγγα (ρινοφάρυγγα) μπορούν δυνητικά να μολύνουν άλλους μέσω αερομεταφερόμενων σωματιδίων με το φτέρνισμα ή το βήχα.

Ποιοι παράγοντες κινδύνου μας καθιστούν ευάλωτους; Με το πέρασμα της ηλικίας, το ανοσοποιητικό σύστημα των ανθρώπων καθίσταται ολοένα και λιγότερο ικανό να προστατεύει από πιθανές νόσους. Επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου είναι ο διαβήτης, το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), το κάπνισμα, ο αλκοολισμός, το κατασταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Ποια είναι τα συμπτώματα της πνευμονίας που θα μας ωθήσουν να αναζητήσουμε ιατρική βοήθεια; Τα συμπτώματα της πνευμονίας κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά και μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με το αν η πνευμονία είναι βακτηριακής ή ιογενούς αιτιολογίας. Τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται η βακτηριακή πνευμονία είναι ο υψηλός πυρετός με τρόμο και ρίγος, ο βήχας (παραγωγικός με πολλά πτύελα ή ξηρός), το θωρακικό άλγος ιδιαίτερα κατά τις αναπνευστικές κινήσεις ή το βήχα, η κυάνωση που φαίνεται στα χείλη ή τα νύχια (εκφράζει μεγάλη έλλειψη οξυγόνου στο αίμα), η δύσπνοια, κεφαλαλγίες, μυαλγίες, κόπωση και αδυναμία.

H αποτυχία αναγνώρισης των συμπτωμάτων της πνευμονίας μπορεί να οδηγήσει σε καθυστέρηση στη διάγνωση και στη θεραπεία με αποτέλεσμα να μεταβάλλει τη βαρύτητα και τη διάρκεια της  νόσου.

Η διάγνωση πως γίνεται; Χρειάζονται ειδικές εξετάσεις; Η διάγνωση της πνευμονίας τίθεται από τη φυσική εξέταση και τα κλινικά συμπτώματα, ενώ επιβεβαιώνεται με μια απλή ακτινογραφία θώρακος. Οι εξετάσεις αίματος μπορεί να αποκαλύψουν την παρουσία βακτηρίων στο αίμα, ενώ με τον πλήρη αιματολογικό έλεγχο φαίνεται αν ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων είναι υψηλός, γεγονός που φανερώνει βακτηριακή λοίμωξη.

Υπάρχει θεραπεία για την πνευμονιοκοκκική νόσο; Ναι, υπάρχει και πρέπει να ξεκινά αμέσως μετά τη διάγνωση ή όταν υπάρχει ισχυρή υποψία, δεδομένου ότι η νόσος μπορεί να έχει ταχεία εξέλιξη και στηρίζεται στη χορήγηση αντιβιοτικών. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν τη χορήγηση πενικιλλίνης, κεφαλοσπορίνης, συνδυασμού κεφαλόσπορίνης και μακρολίδης η κινολόνης με δράση στο αναπνευστικό σύστημα. Ανάλογα με τη βαρύτητα της πνευμονίας και τον βαθμό αντοχής του βακτηρίου στα αντιβιοτικά μπορεί να χορηγηθεί και βανκομυκίνη (προωθημένο αντιβιοτικό που χορηγείται σε χώρες με υψηλή αντοχή των αντιβιοτικών στον πνευμονιοκόκκο, όπως η Ταιβάν, η Κίνα κ.λπ.). Η διάρκεια της θεραπείας είναι 7-10 ημέρες. Αρκετές κατηγορίες αντιβιοτικών είναι δραστικές αλλά η αυξανόμενη αντοχή ορισμένων απ' αυτά έναντι του πνευμονιοκόκκου υπογραμμίζει την ανάγκη εμβολιασμού για την πρόληψη της πνευμονιοκοκκικής νόσου. Οι ανθεκτικοί στα αντιβιοτικά πνευμονιόκοκκοι περιπλέκουν τις θεραπευτικές αποφάσεις και αυξάνουν το κόστος της ιατρικής φροντίδας.

Μιας και βρισκόμαστε κοντά στον χειμώνα, η εποχική γρίπη σχετίζεται με την πνευμονία; Η γρίπη και η πνευμονιοκοκκική πνευμονία είναι από τις κυριότερες αιτίες θανάτου και νοσηλείας στο νοσοκομείο, παγκοσμίως. Ο συσχετισμός της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας με τη γρίπη είναι πλέον επιβεβαιωμένος, ενώ η γρίπη μπορεί να λειτουργεί ως προδιαθεσικός παράγοντας για την εκδήλωση πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας.

Συνεπώς, ο εμβολιασμός παίζει σημαντικό ρόλο. Το εμβόλιο κατά της εποχικής γρίπης αρκεί ή πρέπει να κάνουμε ξεχωριστό εμβολιασμό για την πνευμονιοκοκκική πνευμονία; Είναι σημαντικό οι  ενήλικες να εμβολιάζονται τόσο κατά της γρίπης, όσο και κατά της πνευμονιοκοκκικής νόσου. Το εμβόλιο της γρίπης δεν προστατεύει από την πνευμονιοκοκκική πνευμονία, και τα εμβόλια του πνευμονιόκοκκου δεν προστατεύουν από τη γρίπη. Πρέπει να σημειωθεί ότι η πνευμονιοκοκκική πνευμονία μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα στιγμή, ακόμη κι αν δεν έχει προηγηθεί γρίπη.

Άρα, το καλύτερο μέτρο πρόληψης είναι ο εμβολιασμός; Η πρόληψη  είναι η πιο ενδεδειγμένη προσέγγιση της πνευμονιοκοκκικής νόσου. Τα εμβόλια κατά του πνευμονιόκοκκου συμβάλλουν στην αποτροπή εκδήλωσης σημαντικού αριθμού περιστατικών πνευμονίας και γι' αυτό το λόγο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά τον εμβολιασμό των ενηλίκων για την πρόληψη της πνευμονιοκοκκικής νόσου. Ο ΠΟΥ υποστηρίζει ότι η ανοσοποίηση είναι μία από τις πλέον επιτυχημένες και αποτελεσματικές από άποψη κόστους παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας, καθώς αποτρέπει 2 έως 3 εκατομμύρια θανάτους ετησίως μεταξύ ανθρώπων όλων των ηλικιών.

Υπάρχει συγκεκριμένο εμβόλιο κατά της πνευμονιοκοκκικής νόσου που να είναι διαθέσιμο και στην Ελλάδα; Ναι, πρόκειται για το 13δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο, που είναι ενταγμένο στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για όλους τους ενήλικες άνω των 65 ετών (η ηλικία σαν παράγοντας κινδύνου) καθώς και για τις ευπαθείς ομάδας 18 έως 64 ετών. Οι ευπαθείς ομάδες περιλαμβάνουν ασθενείς με χρόνια καρδιαγγειακά,  μεταβολικά (σακχαρώδης διαβήτης), και αναπνευστικά  (ΧΑΠ, Άσθμα κτλ) νοσήματα,  τους καπνιστές και  τους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς.  Το εμβόλιο παρέχεται δωρεάν σε όλους τους ασφαλισμένους που ανήκουν σε μια από τις παραπάνω ομάδες.

Πηγή: health.in.gr